W swoim - opublikowanym kilka dni temu - poście [1] "witas1972" przypisuje mord katyński oczywiście Sowietom, ale wskazuje też na fakt, że mogła być to "zbrodnia założycielska" zaplanowana i może nawet wykonana wspólnie przez Sowietów i Rosjan a przynajmniej dokonana przez NKWD w obecności niemieckich gestapowców, przy czym jednym z powodów jej przeprowadzenia była chęć udowodnienia Hitlerowi przez Stalina jego sojuszniczej determinacji i lojalności wobec hitlerowskich Niemiec. Autor niejako twierdzi też, że ludobójstwo katyńskie mogło zostać dokonane "ze strachu i służalczego
stosunku do Hitlera ze strony Stalina" a wynikać miało m.in. z ówczesnej sytuacji militarnej, która stawała się niekorzystna dla Sowietów (brak oczekiwanych przez J. Stalina istotnych operacji wojennych na zachodzie), i która implikowała J. Stalina do działań mających na celu zwiększenie do niego zaufania u A. Hitlera.
Autor podaje szereg faktów, które mają na celu uprawdopodobnienie stawianych przez siebie tez [2].
Wskazuje m.in na identyczność celów i skorelowanie czasowe decyzji (i ich wykonania) dotyczących mordu katyńskiego i niemieckiej "Akcji AB", potocznie zwanej "Nadzwyczajną Akcją Pacyfikacyjną (niem. Ausserordentliche Befriedungsaktion) [3,4]. "Witas1972" pisze ponadto: "Oprócz znanych szerzej wspólnych konferencji Gestapo i NKWD, m.in. w Krakowie i Zakopanem doszło do spotkania na szczycie prawych rąk obu wodzów: marszałka ZSRR Ł. Berii i Reichsführer-SS H. Himmlera w Puszczy Romnickiej (niedaleko Gołdapi) w lutym 1940 r. W kilka tygodni później rozpoczęły się egzekucje polskich oficerów - 3 kwietnia 1940 r. Czy mógł być to przypadek?". Przytacza też powszechnie znane fakty, iż na miejscu Katyńskiej Zbrodni odkryto: niemiecką broń (wygodniejszą przy takiej „stachanowskiej” liczbie do oddzielnego zabicia), niemiecki szpagat używany do krępowania ofiar oraz... tzw. niemiecki porządek przy
ukrywaniu ciał, co nie było ówcześnie praktykowane przez Sowietów. Dodatkowo też przedstawia konstatacje zawarte w artykule pana Andrzeja Owsińskiego, który stwierdza, iż sam fakt precyzyjnego udokumentowania ludobójstwa katyńskiego jest czymś wyjątkowym, bowiem tego typu decyzje zwykle J. Stalin przekazywał Berii ustnie a to, co było napisane stanowiło zaś wyłącznie materiał wykonawczy. Ponadto A. Owsiński wskazuje, że w dotychczasowej praktyce bolszewickiej dokonywania
masowych mordów nie było angażowane biuro polityczne WKP/b/, ograniczano
się bowiem do podpisywania list proskrypcyjnych, lub ogólnych decyzji
podpisywanych przez poszczególnych członków politbiura, sekretariatu,
lub przedstawicieli miejscowych władz partyjnych. Według niego sprawa katyńska stanowi wyjątek i stawia pytanie: na czyj użytek i kto mógł być adresatem takiego dokumentu? W odpowiedzi wskazuje na Hitlera, któremu była potrzebna taka forma decyzji. Dalej kontynuuje, iż wszystko wskazuje na niebywały pośpiech, w jakim postępowano w tej
sprawie, a brak jakiejkolwiek dyskusji czy nawet zapytań na posiedzeniu /
w niekompletnym składzie/ politbiura 5 marca 1940 roku, nie mówiąc już o
tym, że ze stanu dokumentacji wynika, że wszystko miało miejsce jednego
dnia, świadczy o tym, że chodziło tylko o „pokazówkę”.
Ponadto "witas1972" przytacza relację historyka Selima Chazbijewicza, który twierdzi, iż.: "W lesie katyńskim był L. Kozłowski [5] w
maju 1943 roku. Po rozmowach z miejscowymi chłopami twierdził później,
że podczas mordowania polskich jeńców wojennych w kwietniu 1940 r. w
willi należącej do NKWD, a znajdującej się niedaleko miejsca zbrodni, przebywali jacyś niemieccy oficerowie. Było to, według niego wynikiem porozumienia sowiecko - niemieckiego, to znaczy, że Niemcy wiedzieli od początku o zbrodni katyńskiej, która była wspólnie ukartowaną przez okupantów akcją".
W obszarze zaś sytuacji militarnej oraz "zwiększania zaufania i potwierdzenia zobowiązań sojuszniczych" Stalina wobec Hitlera autor postu pisze m.in.: "W dotychczasowych badaniach okoliczności popełnienia zbrodni katyńskiej
pominięto bardzo istotny element ówczesnej sytuacji militarnej i
politycznej. We wrześniu 1939 roku Stalin odniósł największy triumf polityczny w jego
przekonaniu, zrealizował się jego plan wywołania krwawej wojny w
Europie bez udziału Sowietów, które w końcowej fazie po wykrwawieniu
Europy będą mogły bez trudu pójść na zachód tak daleko jak tylko się da
choćby i do Hiszpanii. Stanowiło to kontynuację nieudanej wyprawy Lenina
w 1920 roku i było przygotowane z wielkim nakładem sił i kosztów
począwszy od Rapallo, przez umożliwienie Hitlerowi dojścia do władzy,
oddania mu Hiszpanii, odrzucenia ofert stworzenia zjednoczonego frontu
antyhitlerowskiego i ukoronowania tego dzieła paktem Ribbentrop –
Mołotow (...) We wrześniu 1939 roku wszystko układało się po jego myśli, wojna
wybuchła z udziałem Anglii i Francji, Polska padła i umożliwiło to
dogodne przesunięcie sowieckich granic na zachód i tylko trzeba było
czekać na powtórkę krwawej masakry na zachodnim froncie. W międzyczasie
można będzie połknąć z niemiecką akceptacją Finlandię i kraje bałtyckie (...) Tymczasem czas niebezpiecznie zaczął się wlec, wojna z Finlandią
skompromitowała czerwoną armię, upływało pół roku od rozpoczęcia wojny, a
na zachodzie nic się nie działo, nagle pojawiło się niebezpieczeństwo,
że tej wojny może nie być i w tej sytuacji przyjdzie mu stanąć samemu
wobec możliwości niemieckiej inwazji (...) Stalin wiedział, że
jego siłą jest jego „nieomylność” i dlatego postanowił pójść na
pogłębienie przyjaźni z Hitlerem czyniąc wszystko, co możliwe ażeby
zdobyć jego zaufanie. Obawiał się, że to zaufanie może być nadszarpnięte różnymi posunięciami,
jak choćby zrezygnowanie z okupacji części ziem polskich według
podpisanego przezeń planu podziału Polski, jako załącznika do paktu z 23
sierpnia, włączenia pozostałych na zasadzie „plebiscytu” do sowieckich
republik Ukrainy i Białorusi, czego oczywiście traktat nie przewidywał, a
co mogło być odczytane, jako chęć tworzenia dalszych takich „republik” z
polską na czele, co zresztą stanowiłoby kontynuację planów z 1920 roku (...) Niezależnie, zatem od intensywnego zaopatrywania Niemiec w surowce
należało poczynić jakieś gesty zapewniające Hitlera o najwyższej
lojalności ze strony Stalina. Takim narzucającym się aktem byłoby dostarczenie dowodu na rezygnację z
jakichkolwiek planów w stosunku do Polski, należało, zatem jak
najrychlej wyprodukować dowód całkowitego spalenia mostów w stosunku do
Polski. Ponadto należało wykazać się gorliwością w wypełnianiu wspólnego
z Niemcami zobowiązania niszczenia polskich elit, w której to kwestii
mógł uznać, że ma zaległości mimo licznych aresztowań, masowych wywózek,
a nawet przypadków rozstrzeliwań Polaków. Ze wspólnych konferencji NKWD i Gestapo miał informacje o
niemieckich postępach w tym przedmiocie, a szczególnie o masowych
mordach dokonywanych na polskiej inteligencji. Żeby „wyrównać parytety”
należało dokonać czegoś podobnego dając dowód najwyższego stopnia
lojalności wobec Hitlera".
Wszystko logicznie składa się w całkiem zgrabny ciąg wydarzeń przyczynowo-skutkowych ludobójstwa katyńskiego dokonanego na Polakach przez Sowiecką Rosję w 1940 roku.
Wydaje mi się jednak, iż prawda wygląda nieco inaczej.
Oczywiście należy historycznie zakładać, iż efektem paktu Ribbentrop-Mołotow była ścisła współpraca dwóch marksistowskich totalitaryzmów w niszczeniu polskości i elit państwa polskiego. Ale to ZSRR jako pierwszy tak naprawdę zaczął eksterminację Polaków, w tym inteligencji polskiej i to jeszcze przed wybuchem II Wojny Światowej, t.j. w latach 1937-1938 (a nawet od początku lat 30-tych). Hitler w tym czasie dopiero przygotowywał listy Polaków i sposoby ich eksterminacji... zapewne pilnie przyglądając się i ucząc w tym obszarze od J. Stalina.
11
sierpnia 1937 r. za zgodą J. Stalina ówczesny szef NKWD Nikołaj
Jeżow podpisał rozkaz 00485, który zakładał masową eksterminację Polaków na terenie Związku Sowieckiego. Rozkaz ten obejmował ludobójstwo na podstawie kryterium etnicznego.
N. Jeżow
ogłosił walkę z "faszystowsko-powstańczą, szpiegowską, dywersyjną,
defetystyczną i terrorystyczną działalnością polskiego wywiadu" w ZSRS.
Według jego rozkazu miano całkowicie zlikwidować "dywersyjno-powstańcze zaplecze Polskiej Organizacji Wojskowej" i
"podstawowe ludzkie rezerwy wywiadu polskiego”. Owe "zaplecze„ i „podstawowe rezerwy” to byli wszyscy, którzy mieli wpisaną do
paszportów narodowość polską. Według spisu powszechnego, w 1926 roku
było takich osób w Związku Sowieckim 782 tysiące. W 1939 roku Polaków zostało już tylko 626 tysięcy.
"Według dokumentów NKWD skazano 139 835 osób, z tego zamordowano bezpośrednio 111 091 Polaków – obywateli ZSRR, a 28 744 skazano na pobyt w obozach koncentracyjnych struktury podległej GUŁAG. Wyroki były wykonywane natychmiast. Masowo deportowano Polaków zamieszkujących USRR i BSRR m.in. do Kazachstanu, na Syberię, w rejony Charkowa i Dniepropietrowska, łączna liczba deportowanych Polaków wyniosła ponad 100 tysięcy" [6].
Metody
egzekucji Polaków były potworne. "Skazanych rozstrzeliwano strzałem w
tył głowy, czasem zabijano na oślep, salwami, a nawet bez użycia broni
palnej, przy pomocy kijów (...) Sowieccy oprawcy używali fartuchów, wiader,
sznurów, szczotek, żeby chronić ubrania, mundury i miejsca kaźni przed
lejącą się z przestrzelonych głów krwią" [7]. "Po wkroczeniu małe dzieci i kobiety zdolne do pracy
separowano, a resztę, czyli mężczyzn i podrostków po prostu na miejscu
rozstrzeliwano. Są też dokumenty, które pokazują, że nie było żadnych
procedur sądowych, czyli osławionych trójek (komisje NKWD szybko i
doraźnie rozpatrujące sprawy zatrzymywanych). Ludzi rozstrzeliwano,
nikomu nic nie udowadniając” [8].
Masowe egzekucje Polaków za to, że są Polakami były częścią tzw. Wielkiego Terroru dokonywanego w tym czasie przez J. Stalina. Polacy jednak w czasie jego trwania byli 40 razy częściej rozstrzeliwani, niż inne narody na
terenie Związku Sowieckiego. Dane NKWD mówią, że stanowili ok.14 proc
wszystkich ofiar rozstrzelanych w latach 1937-1938. Na podstawie tylko
jednego - wskazanego wcześniej - rozkazu: 00485 z 11 sierpnia 1937 roku, wydanego przez Jeżowa,
zamordowanych zostało pięć razy więcej Polaków niż w całej
operacji katyńskiej. Ogólnie Polacy w Związku Radzieckim ucierpieli w latach trzydziestych bardziej niż jakakolwiek
inna europejska mniejszość narodowa.
Trudno więc dziś twierdzić, że ludobójstwa katyńskiego J. Stalin dokonał niejako tylko z potrzeby sojuszniczego wobec Niemców wykonywania zobowiązań a wprost przeciwnie: jego nienawiść do Polski i polskiej inteligencji (a szczególnie Wojska Polskiego) narastała od 1920 roku i wydawała swoje zgniłe owoce zarówno jeszcze przed wojną, jak i po wkroczeniu do Polski. Z kart historii wiemy ponadto, że to właśnie rewolucja bolszewicka ukształtowała wprost precyzyjne metody i sposoby likwidowania wrogów, za których uważała właśnie przede wszystkim klasy średnie i wyższe, w tym wszelaką burżuazyjną inteligencję, przy czym działania wobec ludności polskiej były nad wyraz negatywnie wyjątkowe. A. Hitler był zaś tylko późniejszym, pojętnym uczniem J. Stalina...
Odnośnie natomiast znajdowanych na miejscu zbrodni katyńskiej: nimieckiej broni i takowego pochodzenia szpagatu to przecież wiemy, że współpraca handlowa pomiędzy dwoma totalitaryzmami przebiegała wówczas wzorowo i nietrudno sobie wyobrazić, że Niemcy po prostu dostarczyły na żądanie Moskwy owe towary (nawet w ograniczonych ilościach i wiedząc do czego będą użyte). Nie jest to żaden argument na współsprawstwo Niemców w hekatombie polskich oficerów w Katyniu. Podobnie rzecz się ma z ewentualnym przebywaniem podczas ludobójstwa niemieckich oficerów w lesie katyńskim. Jest to oczywiście możliwe, ale również nie świadczy o tym, że ci oficerowie niemieccy dokonywali jakichś egzekucji. Ponadto nie ma żadnych świadków, żeby Niemcy przebywali w innych miejscach mordu, t.j. w Charkowie, Miednoje czy Pietichatkach, Bykowni, Kuropatach oraz innych miejscach zbrodni.
Nietrafiony jest także - wobec utworzenia przez A. Hitlera w październiku 1939 roku Generalnego Gubernatorstwa - argument, iż J. Stalin chciał udowodnić A. Hitlerowi, iż nie planuje w żadnej formie (nawet republiki) istnienia namiastki państwa polskiego. Zresztą dodatkowo nie musiał tego udawadniać, ponieważ po prostu włączył zajęte, polskie ziemie do ZSRR. Hitler ponadto też nie mógł mieć żadnych wątpliwości, co do zamierzeń ZSRR wobec Polski i jej przyszłego istnienia - słowa W. Mołotowa: "jednakże wystarczające okazało się krótkie uderzenie w Polskę ze
strony naprzód armii niemieckiej, a potem Armii Czerwonej, aby nic nie
zostało z owego poczwarnego bękarta Traktatu Wersalskiego, który żył
kosztem niepolskich narodowości" były chyba tego wystarczającym potwierdzeniem.
Tak naprawdę argumentem przemawiającym za jakimś wpływem niemieckim na zbrodnie katyńskie, jest fakt, iż rzeczywiście A. Hitler w pierwszej fazie II WŚ jako pierwszy rozpoczął eksterminację polskich elit w ramach "Akcji Ineligencja" (niem. Intelligenzaktion) zwanej także „Akcją Oczyszczenia Gruntu” lub "Akcją Bezpośrednią" a realizowanej od września 1939 do kwietnia 1940 roku. W akcji tej - będącej
częścią wielkiego Generalnego Planu Wschodniego - Niemcy zamordowali co najmniej 100 000 obywateli polskich, z
tego grona 50 000 - 60 000 osób poddano bezpośredniej eksterminacji,
podczas gdy resztę deportowano do obozów koncentracyjnych, gdzie przeżył tylko znikomy procent [3, 9] . "Największe rozmiary akcja eksterminacyjna przybrała na ziemiach wcielonych do Rzeszy.
Na szeroką skalę mordowano tam wszystkich przedstawicieli „polskiej
warstwy przywódczej”, z wyjątkiem osób, które z racji swoich
umiejętności były – chociażby przejściowo – niezbędne dla prawidłowego
funkcjonowania miejscowych struktur administracyjnych i gospodarczych
(np. lekarze, inżynierowie, weterynarze, pracownicy komunalni itp.)" [3]. Najbardziej znanym morderstwem Niemców w ramach "Akcji Inteligencja" była zbrodnia w Lasach Piaśnickich gdzie zginęło od 12 tys. do 14 tys. Polaków.
Niemniej wydaje się, że podjęcie przez J. Stalina decyzji o ludobójstwie katyńskim nie wynikało w żadnej mierze z jego strachu czy służalczości wobec Hitlera ani też z chęci udowodnienia mu wierności sojuszniczej a jedynie było następstwem jego (Stalina) przemyślanej strategii eksterminacji znienawidzonych Polaków... tym bardziej, że oprócz samej akcji katyńskiej J. Stalin zorganizował też zbiorowe deportacje ludności polskiej, które miały miejsce w latach 1939-1941 (tabela poniżej). Były one niemal bliźniaczą kontynuacją sowieckich deportacji obywateli polskich z lat 30-tych.
(kliknij dwukrotnie aby powiększyć lub naciśnij na tabeli prawy klawisz myszy i wybierz "Pokaż obrazek")
Ogółem wtedy w głąb ZSRR deportowano (w czasie deportacji "właściwych" - w tabeli I-IV) według danych NKWD około 326 tys osób, z czego Polaków około 200 tys. W czasie deportacji zmarło około 19-20 tys. osób (ok. 12 tys. Polaków) a w pierwszym roku (do połowy 1941) przebywania na zesłaniu straciło życie ok. 16 tys. osób (ok. 10 tys. Polaków). Doliczając do tego jeszcze: osadzonych w więzieniach, skazanych i zesłanych do obozów pracy przymusowej, pozostałych jeńców wojennych czy młodzież wcieloną do Armii Czerwonej, "grupy budowlane" oraz pracowników przymusowych, to liczba deportowanych wyniosła około 480 tys. osób, z czego niemal 300 tys. stanowili Polacy. Natomiast "jak wielkie były straty osobowe na zesłaniu po tzw.
amnestii, określić bardzo trudno. Znaczna śmiertelność miała miejsce w trakcie
przemieszczeń na obszarze ZSRR od jesieni 1941 do lata 1942. Liczne były ofiary
śmiertelne w wyniku chorób epidemicznych i głodu w rejonach koncentracji
ludności polskiej w Uzbekistanie, Kazachstanie i Kirgizji. Ambasada polska
szacowała, że tylko epidemia tyfusu w republikach środkowoazjatyckich od grudnia
1941 r. do czerwca 1942 r. pochłonęła 10 % spośród przebywających tam około 200
tys. obywateli polskich. Wiele przypadków śmierci z chorób, głodu, wycieńczenia
pracą ponad siły notowano praktycznie we wszystkich rejonach, gdzie istniały
skupiska ludności polskiej" [10].
Można też wyobrazić sobie sytuację, iż ludobójstwo katyńskie (tabela poniżej) oraz niemiecka "Akcja AB" zostały skoordynowane w czasie, ale zarówno Niemcy, jak i Sowieci dokonywali obydwu mordów oddzielnie i oddzielnie ponoszą za nie odpowiedzialność.
(kliknij dwukrotnie aby powiększyć lub naciśnij na tabeli prawy klawisz myszy i wybierz "Pokaż obrazek")
Natomiast niemiecka "Akcja AB", potocznie nazywana "Nadzwyczajną Akcją Pacyfikacyjną (niem. Ausserordentliche Befriedungsaktion – AB) została przeprowadzona przez okupantów niemieckich na terytorium Generalnego Gubernatorstwa między majem a lipcem 1940. Miała charakter ludobójstwa i stanowiła kontynuację "Akcji Inteligencja. W ramach Akcji AB funkcjonariusze SS i policji niemieckiej zamordowali co najmniej 6500 Polaków – w tym ok. 3500 przedstawicieli polskich elit politycznych i intelektualnych
oraz ok. 3000 przestępców kryminalnych. Najbardziej znaną zbrodnią
popełnioną przez Niemców w ramach „Nadzwyczajnej Akcji Pacyfikacyjnej”
były masowe egzekucje w Palmirach [3]. Ponadto kilkadziesiąt tysięcy Polaków zostało przewiezionych do obozów koncentracyjnych, z których przeżyło niewielu.
Reasumując. Zarówno J. Stalin, jak i A. Hitler są odpowiedzialni za eksterminację ludności polskiej, a w szczególności polskiej elity przywódczo-intelektualnej. Dokonali tego z premedytacją bo tego po prostu chcieli i nie można żadnego z nich usprawiedliwiać dokonaniami lub też żądaniami "tego drugiego" ani określoną sytuacją polityczno-militarną. Reprezentowali dwa marksistowskie, najokrutniejsze totalitaryzmy XX wieku: komunizm i nazizm oraz wspólnie i w porozumieniu postanowili na zawsze wymazać Polskę z mapy Europy. Aby tak się stało musieli - wedle nich - wymordować polskie elity, mogące w przyszłości stanowić zarzewie odrodzenia się polskiej państwowości. I - na nieszczęście dla naszej Ojczyzny - dokonali ludobójstwa tych elit.
P.S.
Tekst dotyczy tylko okresu przedwojennego i lat 1939-1941 II Wojny Światowej. Można go też jednak oceniać poprzez pryzmat eksterminacji Polaków przez NKWD dokonywanej od roku 1944...
Polecam ponadto także tekst: "Katyń a inne zbrodnie popełnione na Polakach przez NKWD" [11], z którym zapoznałem się niestety po publikacji
mojego postu, a który wnosi wiele cennych i dodatkowych informacji na
temat eksterminacji Polaków przez Sowietów oraz również krytycznie odnosi się do tekstu "witasa1972".
[1] http://witas1972.salon24.pl/577347,glowna-przyczyna-i-najwieksza-tajemnica-zbrodni-katynskiej
[2] Stawiana przez autora teza nie jest bynajmniej odosobniona. Jest wielu historyków, którzy zakładają możliwość sowiecko-niemieckiej współpracy w zakresie nadzorowania oraz wspólnego dokonywania niszczenia i eksterminacji polskich elit intelektualnych i ogólnie Polaków, niemniej jak na razie brak na to wystarczających dowodów.
[3] http://pl.wikipedia.org/wiki/Akcja_AB
[4] Zebranie „Rady Obrony Generalnego Gubernatorstwa”, które nadało
bezpośredni impuls do przeprowadzenia „Nadzwyczajnej Akcji
Pacyfikacyjnej” odbyło się 2 marca 1940 – trzy dni przed posiedzeniem
Biura Politycznego KC WKP(b), podczas którego podjęto decyzję o
wymordowaniu polskich oficerów przetrzymywanych w obozach specjalnych w
Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie.
Obu zbrodni również dokonano w stosunkowo niewielkim odstępie czasu.
Ponadto według niektórych źródeł w okresie poprzedzającym Akcję AB oraz
mord katyński (przełom pierwszego i drugiego kwartału 1940) nastąpiło
wyraźne zacieśnienie współpracy na linii Gestapo-NKWD.
[5] Leon Tadeusz Kozłowski – polski archeolog i polityk, premier rządu II RP w latach 1934–1935. Był uczestnikiem jednej z delegacji jakie Niemcy organizowali po odkryciu grobów katyńskich. W skład tych delegacji wchodzili Polacy (żołnierze z oflagów, członkowie polskich
organizacji dobroczynnych i PCK
oraz dziennikarze prasy gadzinowej), jak również jeńcy wojenni
brytyjscy i amerykańscy. W składzie jednej z nich znalazł się właśnie Leon Kozłowski i przebywał w Katyniu w maju 1943.
[6] http://pl.wikipedia.org/wiki/Operacja_polska_NKWD
[7] Tomasz Sommer, „Rozstrzelać Polaków – Ludobójstwo Polaków w Związku Sowieckim w latach
1937-1938. Dokumenty z centrali”.
[8] Mikołaj Iwanow, „Pierwszy naród ukarany”
[9] http://pl.wikipedia.org/wiki/Intelligenzaktion
[10] http://sciesielski.republika.pl/sov-dep/polacy/stratydep.html
[11] http://nanofiber.salon24.pl/577562,katyn-a-inne-zbrodnie-popelnione-na-polakach-przez-nkwd
Zostaw za sobą dobra, miłości i mądrości ślad...
http://krzysztofjaw.blogspot.com/
kjahog@gmail.com
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz
Komentarze nie są przeze mnie cenzurowane ani wycinane za wyjątkiem tych, które zawierają wulgaryzmy oraz bezpośrednie niemerytoryczne ataki ad presonam.