Sądy, kasta, stan spoczynku i emerytury sędziowskie...

W cyklu felietonów pt. "Kasta" TVP Info zajmuje się problemem patologii w środowisku prawniczym. Pod lupą autorów programu są przede wszystkim sędziowie, ale też prokuratorzy i komornicy.

Tłem tegoż programu jest obecna walka środowisk prawniczych o utrzymanie status quo, czyli żeby "było tak jak było",  a że jest źle to wie każdy Polak. I nie chodzi tu nawet o skandaliczne wyroki lub realne antyludzkie postępowania wobec Polaków np. sędziów, komorników czy prokuratorów. To jest sprawa wtórna, bo tak naprawdę chodzi o utrzymanie bezkarności tychże środowisk w Polsce.

Clou sporu jest tak naprawdę istnienie sądowej Izby Dyscyplinarnej, która ma uprawnienia mogące w konsekwencji usunąć np. sędziego, który jawnie sprzeniewierzył się etyce zawodu lub popełnił przestępstwo pospolite. Bowiem dziś mamy taką sytuację, że nawet sędziowie, którzy są np. złodziejami lub "damskimi bokserami" dalej swobodnie orzekają i są utrzymywani w zawodzie przez innych kastowych sędziów. Podobnie jest też w sytuacji, gdy sędzia staje się politykiem i tym samym uwłacza własnej bezstronności jako sędziego. Takie zachowanie też może - według nowego prawa - zakończyć się wydaleniem takiego delikwenta z grona sędziowskiego. Sędziowie więc walczą o swoje przywileje a mają o co. Walczą też o przywileje pozostałych zawodów prawniczych. 

Jednym z tych przywilejów są sędziowskie emerytury. 

Ustawa Prawo o ustroju sądów powszechnych określa kiedy i pod jakimi warunkami sędziowie i prokuratorzy nabywają uprawnień aby przejść w stan spoczynku. Kwestia emerytalna, w tym przypadku, kształtuje się inaczej niż w przypadku osób zatrudnionych na podstawie np. umowy o pracę. Służba sędziego jest dożywotnia. Oznacza to, że do końca życia sędzia pozostaje osobą publiczną, co jest związane z pewnymi utrudnieniami w życiu prywatnym. Z uwagi na powagę urzędu sędziowie dożywotnio odpowiadają za popełnione przestępstwa, zarówno karnie, jak i dyscyplinarnie. Tak, że nie istnieje żaden prawny kaganiec, żeby sędziów w stanie spoczynku nie pociągać do odpowiedzialności karnej i dyscyplinarnej. "Stan spoczynku" nie zwalnia sędziów od tych odpowiedzialności. 

Natomiast sama kategoria "stan spoczynku" jest kontrowersyjna. Sędzia na "emeryturze" czyli w stanie spoczynku nie opłaca składek ZUS tak jak inni polscy obywatele. Mało tego! Korzysta też z szeregu innych apanaży jak np. diety czy zwrot kosztów swoich działań jako sędziego w stanie spoczynku, czyli w te "koszty" można "wrzucić" wszystko a tym samym może się okazać, iż taki sędzia nie tylko, że nie zapłaci podatku dochodowego, ale będzie mu się należał zwrot części tegoż podatku.

Sędzia, prokurator, w momencie przejścia w stan spoczynku, otrzymuje uposażenie w wysokości 75 procent wynagrodzenia, jakie uzyskiwał w chwili odejścia z czynnego zawodu. Uposażenie sędziego i prokuratora w stanie spoczynku jest finansowane z budżetu państwa, przy czym wniosek o przejście w stan spoczynku może złożyć sam sędzia powołując się np. na powody zdrowotne. Dochodzi zatem do kuriozalnych sytuacji, w których np. sędzia 30 letni już jest w stanie spoczynku i podejmuje dodatkowe zatrudnienie, jednocześnie zachowując sędziowskie uposażenie. Są też przypadki, że sędzia na swój wniosek i ze względów zdrowotnych przechodzi w stan spoczynku aby uniknąć postępowania dyscyplinarnego, co przecież nie powinno być przeszkodą aby takie postępowanie prowadzić. Niestety kasta sędziowska myśli i działa inaczej.

Zgodnie z konstytucją wynagrodzenie sędziego musi odpowiadać godności urzędu i powierzonemu zakresowi obowiązków. Wysokość wynagrodzenia sędziego mieści się w przedziale dwu lub trzykrotności średniej krajowej, czyli od około 8 tysięcy złotych do około 13 tysięcy złotych. Do podstawowego wynagrodzenia należy doliczyć min. jubileuszowe gratyfikacje, dodatek stażowy i inne. Więc 75% tej kwoty wynosi od około 6 tysięcy złotych do około 9,8 tysięcy złotych i tyle dostają sędziowie w stanie spoczynku. Jak wspomniałem należy też do tego doliczyć różnego rodzaju dodatki i bonusy sędziowskie.

Obecnie, zgodnie z przyjętymi zmianami obowiązujących przepisów, sędziowie mężczyźni przechodzą w stan spoczynku z dniem ukończenia 65 roku życia. Sędzia kobieta może przejść w stan spoczynku, na swój wniosek, po ukończeniu 60 lat. Sędzia może sprawować urząd nadal, jeżeli nie później niż 6 miesięcy po i nie wcześniej niż 12 miesięcy przed ukończeniem tego wieku, oświadczy Krajowej Radzie Sądownictwa wolę dalszego sprawowania stanowiska. Musi przedłożyć zaświadczenie, że jest zdolny do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia. Krajowa Rada Sądownictwa może wyrazić na to zgodę.

W przypadku prokuratorów przepisy ustawy o prokuraturze odsyłają do umocowań prawnych, które obowiązują w przypadku sędziów. Uprawnienia Krajowej Rady Sądownictwa przysługują, w tym przypadku, Prokuratorowi Generalnemu.

Chciałbym być dobrze zrozumiany. Nie neguję faktu, iż sędziom czy prokuratorom należą się wysokie uposażenia. Ich praca często jest wykonywana nawet z narażeniem życia... bo ich decyzje mogą być np. przez świat przestępczy oceniane bardzo negatywnie i może się to wiązać z różnego rodzaju zagrożeniami, nawet kryminalnymi.

Pragnę natomiast zwrócić uwagę, że Sędziowie i członkowie pozostałych formacji prawniczych pełnią rolę służebną wobec Polaków i podlegają rozdziałowi władzy: sądowniczej, ustawodawczej i wykonawczej. Nie może być tak, że kasta sędziowska uzurpuje sobie prawo bycia "ponad prawem" i tworzy niezależną od państwa kastę ludzi, którzy wzajemnie się wspierają i bronią - w swoim gronie - przestępców lub sędziów, którzy sprzeniewierzają się etosowi swojego zawodu.

Nie wiem czy zakres zmian, które planuje PiS (pozostał podpis Prezydenta RP) bezie wystarczający. Osobiście jestem za całkowitą zmiana ustroju sądów powszechnych na model anglosaski: sędziowie powoływani w wyniku wyborów powszechnych, decydująca rola ławy przysięgłych czy niemożność wydawania nieprzychylnych obywatelom wyroków niż te, które zapadały już wcześniej w  podobnej lub prawnie identycznej sprawie.

---------

Tekst powstał m.in. na podstawie: https://hotmoney.pl/emerytury-sedziow-i-prokuratorow-za-wysokie/, http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20010981070/U/D20011070Lj.pdf

Zostaw za sobą dobra, miłości i mądrości ślad...
© Krzysztof Jaworucki (krzysztofjaw)
http://krzysztofjaw.blogspot.com/
kjahog@gmail.com